Czasy okupacji hitlerowskiej zaznaczyły się w dziejach Zamojszczyzny pasmem szczególnie tragicznych wydarzeń. Wysiedlenia, pacyfikacje, masowe egzekucje utworzyły jedyny w swoim rodzaju obraz martyrologii narodu polskiego. Decyzją Hitlera z marca 1941 r. tereny te, w ramach tzw. Generalnego Planu Wschodniego przeznaczone zostały do zniszczenia. W wyniku realizacji tego planu miasto Zamość i cały region zamojski, w tym także Gmina Uchanie doznały najpotworniejszej w dziejach cywilizowanej ludzkości zbrodni.

Aby uczcić pamięć tamtych tragicznych dni w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia N.M.P. w Uchaniach odprawiona została Msza Święta w intencji osób wysiedlonych. Mszę Świętą celebrował ks. Dariusz Bajwoluk proboszcz Parafii Uchanie, a także ks. Kazimierz Szerement emeryt.
Przy pomniku „Obrońcom Ojczyzny" w miejscowym parku złożone zostały wieńce i znicze przez władze samorządowe na czele Panem Leszkiem Czerwonką - Wójtem Gminy Uchanie, a także Panem Sławomirem Mikitą - Za-cą przewodniczącego Rady Gminy Uchanie i Panem Grzegorzem Bogutem - Radnym Gminy Uchanie, jak również przez organizacje kombatanckie, harcerzy i zuchów oraz młodzież szkolną.
W sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury w Uchaniach przygotowany został krótki tematyczny program artystyczny. Wiersze „Dzieci Zamojszczyzny”, „Pamięć o wysiedleniu” i „Wysiedlenie” autorstwa Pani Krystyny Śmiech z Rozkoszówki oraz wiersz „Wysiedlenie” autorstwa Pani Haliny Kidawy-Gruszki, dawnej mieszkanki Dębiny z tomiku wierszy „Okruchy wspomnień” przedstawili Zuchy z 3 Gromady Zuchowej im. Marii Konopnickiej w Uchaniach. Dzieci do występu przygotował dh Andrzej Rosiński. Trzy piękne utwory „Macie nadzieję”, „To nie sztuka wybudować nowy dom” i „Nadzieja” zaprezentowała Pani Anna Wróblewska. Mieliśmy również możliwość obejrzeć dwa filmy dotyczące akcji wysiedleńczych na Zamojszczyźnie. „Poznaj mojego dziadka”, którego głównym bohaterem jest Pan Tadeusz Brzuchala – Prezes Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych Koła Gminnego w Uchaniach. „W 1943 roku wysiedlono powiat hrubieszowski. Również Mariannę z mężem i trojgiem dzieci: Janią, Tadziem i Mieciem. Wszyscy trafili do obozu przejściowego w Zamościu. W obozie panowały choroby i wszechobecne wszy. Najmłodszy synek, 3-letni Miecio zmarł z wycieńczenia. Kiedy po wyzwoleniu obozu rodzina wróciła do swojej wsi okazało się, że dom i obejście zostały spalone. Przez 10 lat tułali się od stodoły do stodoły. Średni syn, Tadeusz, i najstarsza siostra, Janina, przeżyli wojnę. Teraz opowiedzieli o swoich wspomnieniach z dzieciństwa przed kamerą.” Kolejny film był to „Dzieci Zamojszczyzny” z 1999 roku. „Film opowiada o realizacji przez hitlerowców planu wysiedleń Polaków, rozpoczętego na Zamojszczyźnie w listopadzie 1942 roku. Najtragiczniejszy los spotkał dzieci. Odebrane rodzicom ginęły w transportach do obozów lub były wywożone do Niemiec. Tylko nielicznym udało się ocaleć.”

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•