Dnia 10 stycznia 2016r. obchodziliśmy 73 rocznicę wysiedlenia ludności z terenu Gminy Uchanie. Naszym obowiązkiem jest pamięć o tych tragicznych wydarzeniach i o ludziach, których lost tak strasznie doświadczył. Uroczystość organizowana jest szczególnie po to by przypomnieć tragiczne wydarzenia z roku 1943, pamiętając o losach naszych rodaków, ich ciężkim życiu i cierpieniu w czasie wysiedleń z terenów zamojszczyzny.
Wydarzenia z tamtych lat przypominają nam do jakiego okrucieństwa zdolny jest człowiek wobec drugiego człowieka. Obozy koncentracyjne, masowe ludobójstwa, uprzedmiotowienie jednostki, pozbawienie jej godności, wszystkie zbrodnie były dziełem ludzkim. Niniejsza uroczystość to hołd złożony ludziom, których lost tak ciężko doświadczył. Aby oddać im cześć i przekazać pamięć o nich przyszłym pokoleniom uczniowie Gimnazjum z Jarosławca przygotowali montaż słowno-muzyczny pod tytułem "Nie było kiedy płakać".
W uroczystościach udział wzięli poszczególne delegacje z pocztami sztandarowymi m.in. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło Rejonowe w Uchaniach, Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Koło Gminne w Uchaniach, Gimnazjum im ks. Stanisław Staszica z siedzibą w Jarosławcu, Szkoła Podstawowa im. Papieża Jana Pawła II w Uchaniach, Ochotnicza Straż Pożarna w Uchaniach. Udział wzięła także zawsze obecna na patriotycznych wydarzeniach Orkiestra Dęta z Uchań, która swą muzyką uświetniła Mszę Świętą odprawioną w intencji Ojczyzny przez ks. kan. Kazimierza Stelmaszczuka proboszcza parafii w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Uchaniach. Po Mszy Świętej złożone zostały wiązanki kwiatów przy pomniku "Obrońcom Ojczyzny" w miejscowym parku przez władze samorządowe Gminy Uchanie, Pana Leszka Czerwonkę Wicestarostę Hrubieszowskiego, dzieci ze Szkoły Podstawowej w Uchaniach i Gimnazjum w Jarosławcu, ZKRPiBWP Koło Gminne Uchanie, ŚZŻAK Koło Rejonowe Uchanie. W sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury w Uchaniach odbyła się część artystyczna poświęcona wydarzeniom z akcji wysiedleńczej w Gminie Uchanie w roku 1943. W programie pod nazwą " Nie było kiedy płakać" wystąpili wspomnieni już wcześniej uczniowie Gimnazjum z Jarosławca, połączone siły dwóch naszych rodzimych zespołów śpiewaczych "Nadzieja" i "Staszicowiacy" oraz duet wokalno-instrumentalny "Ania i Krzyś" z GOK w Uchaniach.
Tytuł przedstawienia "Nie było kiedy płakać" wzięty został z książki Pani Beaty Kozaczyńskiej pod tytułem "Nie było kiedy płakać. Losy rodzin polskich wysiedlonych z Zamojszczyzny (1942-1943)" poświęconej losom ludności wysiedlonej z Zamojszczyzny w czasie II wojny światowej. Publikacja zawiera wspomnienia i relacje uczestników oraz świadków tamtych wydarzeń. Materiał wspomnieniowy pochodzi ze zbiorów: Fundacji "Polsko-Niemieckie Pojednanie", Państwowego Muzeum na Majdanku, Archiwum Państwowego w Zamościu oraz osób prywatnych. Wykorzystane zostały też wspomnienia i relacje pozyskane przez autorkę na przestrzeni ostatnich lat w trakcie wywiadów ze świadkami tamtych wydarzeń.
Ilustracje stanowią rysunki wykonane w 1946 r. przez dzieci ze szkół z ówczesnego woj. lubelskiego.
Jeśli ktoś chciałby zgłębić wiedzę na ten temat to książeczki są do nabycia lub wypożyczenia w Gminnej Bibliotece Publicznej w Uchaniach.
